Niniejszym oddajemy w Państwa ręce tłumaczenie artykułu z Fundacji M.J. Foxa na temat problemów ze snem w chorobie Parkinsona. Mamy nadzieję, że choć w części poprawi się Wam jakość i długość snu, tak ważnego czynnika w życiu człowieka.
Praktyczny przewodnik snu a choroba Parkinsona
Wprowadzenie
Wielu ludzi z chorobą Parkinsona ma problemy z zasypianiem oraz snem w nocy. Część z tych
problemów jest spowodowana przez samą chorobę Parkinsona, z kolei inne mogą wynikać z leków,
które bierze się na tę chorobę. Czynniki nie związane z chorobą Parkinsona mogą również mieć
wpływ na sen, wliczając w to inne medyczne schorzenia, normalne procesy starzenia się człowieka
albo po prostu słabą „higienę snu”(nawyki, które zapobiegają lub przerywają regularny harmonogram
snu).
Ten przewodnik zawiera wytyczne odnośnie najczęściej spotykanych trudności ze snem u ludzi
chorych na chorobę Parkinsona (ang. PD – Parkinson Desease) oraz metody leczenia, które mogą być
dla każdego chorego przepisane. Znajdziesz również spis wskazówek na higienę snu oraz odpowiedzi
na najczęściej zadawane pytania na temat choroby i snu.
Zaburzenia snu z PD
Kilka zaburzeń snu jest powiązanych z PD włącznie z:
Bezsenność: Trudności z zaśnięciem lub utrzymaniem snu. Symptomy PD takie jak sztywność czy
powolność mogą sprawić, że będzie trudniej przewrócić się lub ułożyć w sposób wygodny na łóżku.
Także drżenie może ingerować z procesem snu. Bezsenność może być pogarszana przez niektóre z
leków na PD, takie jak amantadyna lub selegilina. Może być to warunek sam w sobie.
Leczenie: Polepszanie stanu higieny snu może pomóc. Jeśli symptomy PD przyczyniają się do tego,
regulacja lekami może być korzystna. W niektórych wypadkach, medykamenty są przepisane
specjalnie na bezsenność.
Senność w dzień/hipersomnia: Nadmierne przemęczenie podczas dnia. Problemy w zasypianiu w
nocy, a także leki na PD, wliczając w to agonistów dopaminy, mogą przyczynić się do tego zaburzenia.
Leczenie: Jeśli dostrzeżesz, że zasypiasz łatwo podczas dnia (np. zasypiasz podczas oglądania telewizji
lub siedzenia w zaciszu), porozmawiaj ze swoim lekarzem, który przejrzy twoje leki, a także twój
harmonogram snu i nawyki. Jeśli chrapiesz głośno, nie możesz oddychać w nocy i/lub masz poranne
bóle głowy, twój lekarz może także nakazać obserwację swojego snu, aby wykluczyć obturacyjny
bezdech senny, kolejne powszechnie uleczalne zaburzenie snu. Zapewnienie dobrej higieny snu to
klucz. Jeśli leki na chorobę Parkinsona przyczyniają się do senności, może być konieczna ich
modyfikacja. W niektórych sytuacjach pobudzające leki są przepisane specjalnie na dany symptom.
Zaburzenia zachowania podczas snu REM (RBD): Odgrywanie roli, która występuje w marzeniach
sennych jest zazwyczaj upośledzone przez hamowanie aktywności mięśni. Osoby z tym schorzeniem
mogą kopać, uderzać albo krzyczeć w czasie snu. RBD często poprzedzają objawy motoryczne i
diagnozę PD na kilka lat przed.
Leczenie: Jeśli RBD przeszkadza danej osobie (lub jego partnerowi), lub jeśli to uderza w kwestie
bezpieczeństwa, może to wymagać leczenia. Klonazepam jest najpowszechniej przepisanym lekiem
na RBD, ale także melatonina jest rozwiązaniem dla niektórych ludzi.
Zespół niespokojnych nóg (RLS): Niewygodne uczucie w nogach, szczególnie podczas siedzenia i
odpoczywania wieczorem, które przejawia się przymusowym poruszaniem nóg. Z racji tego, że występuje to podczas dnia, RLS może przeszkadzać w zasypianiu w nocy. Może być to po prostu
choroba Parkinsona, uboczny efekt leków na tę chorobę lub oddzielne medyczne schorzenie (czasami
powiązane z niedoborem żelaza).
Leczenie: Leczenie może zawierać poprawki w lekach już przepisanych, suplementacji żelazem (jeśli
jego poziom jest niski) lub przepisanie leków specjalnie na leczenie symptomów RLS. Zauważyć
trzeba, że wiele leków na PD jest wskazane na leczenie RLS, nawet dla ludzi, którzy nie chorują na PD.
Obturacyjny bezdech senny (OSA): Fragmentaryczny lub przerywany sen powodowany przez
zatrzymywanie lub spłycenie oddychania; często powiązany z chrapaniem. Osoba jest często
nieświadoma tej formy oddychania, ale może doświadczyć nadmiernego zasypiania podczas dnia lub
zmęczenia, porannych bólów głowy lub problemów z myśleniem i pamięcią. OSA może być
zdiagnozowana poprzez całonocną obserwację snu.
Leczenie: Najpowszechniejszym leczeniem na OSA jest maska oddechowa lub aparat ustny ubierany
w nocy do utrzymania otwartych dróg oddechowych podczas snu. W tym schorzeniu zalecana jest
często praca nad utratą wagi dla otyłych osób.
Inne niemotoryczne i motoryczne symptomy, które mogą zakłócić sen:
Sztywność i powolność: symptomy motoryczne PD, które mogą spowodować ból, dyskomfort lub
trudności w kładzeniu się spać.
Leczenie: Jeśli symptomy motoryczne przeszkadzają w spaniu, wyregulowanie leków na PD ( takie
np. jak dodawanie długo działających leków na czas snu lub dawkowanie w razie potrzeby, jeśli się
obudzisz z objawami) może pomóc. Satynowa pościel lub jedwabna piżama może ułatwić wchodzenie
do łóżka. Regularne ćwiczenie lub fizyczna terapia może wspomóc przez zwiększenie ogólnej
mobilności.
Wieczorne oddawanie moczu: Powolność oraz sztywność może u osób chorych na PD sprawić, że
używanie łazienki w nocy staje się trudniejsze. Jeśli chodzenie i problemy z równowagą są obecne,
może być to szczególnym wyzwaniem. Choroba Parkinsona oddziałuje także na autonomiczny układ
nerwowy – tę część układu nerwowego który pracuje automatycznie kontrolując pęcherz moczowy i
inne funkcje bez konieczności naszej świadomości o tym – może to prowadzić do zwiększonego
oddawania moczu. Inne medyczne problemy jak np. powiększona prostata u mężczyzn, może
pogorszyć zakłócenia oddawania moczu.
Leczenie: Spróbuj zmniejszyć ilość płynów braną popołudniu i wieczorami ( ale upewnij się, że pijesz
wystarczającą ilość płynów podczas dnia, aby nie spotkać się z niskim ciśnieniem krwi/ lub
zaparciem). Jeśli to nie wystarczy, czasami można przepisać leki, aby zmniejszyć wieczorne
oddawanie moczu. Pisuar przyłóżkowy lub komoda może zmniejszyć pójścia do łazienki i zapobiec
upadkom osób z częstym chodzeniem (drobieniem) i zaburzeniami równowagi. Konsultacja z
urologiem może być rozważana, aby ocenić czy są choroby inne niż Parkinson, które także mogą mieć
swoją rolę.
Depresja i niepokój: powszechne niemotoryczne objawy związane z chorobą Parkinsona, które mogą
przeszkadzać podczas snu. Te zakłócenia nastrojów mogą spowodować, że nie zaśniesz, lub obudzisz
się w środku nocy, lub wczesnym rankiem.
Leczenie: Wiele leków jest dostępnych, by poradzić sobie z depresją i niepokojem. Terapia rozmową
lub poradnictwo jest korzystne dla wielu ludzi.
Wskazówki dotyczące higieny snu
Tak samo jak pracujesz z doktorem, aby sprecyzować i leczyć problem twojego snu, tak samo
praktykowanie dobrej higieny snu, może pomóc ci lepiej spać. Zobacz czy któraś z tych wskazówek
będzie dla ciebie pomocna:
Rób zapisy w pamiętniku snu. Ważne notatki do zapisania włącznie z czasem kiedy idziesz
spać i wstajesz, ile raz przebudziłeś się w trakcie snu i dlaczego, i ile godzin spałeś. Śledź
napoje kofeinowe, które pijesz ( zarówno jak dużo oraz o jakiej porze dnia), swoją drzemkę a
także ćwiczenia fizyczne. Te zapiski będą pomocne w produktywnej konwersacji z twoim
lekarzem na temat twojego snu.
Ogranicz drzemki za dnia. Spanie zbyt dużo podczas dnia, zwłaszcza późnego dnia, zapewne
„uchroni cię” przed dobrym snem.
Unikaj kofeiny, alkoholu i ćwiczeń późno za dnia. Kofeina spożyta popołudniu może nie
pozwolić Ci zasnąć w nocy. Chociaż alkohol może wydawać się pomagać w zasypianiu, może
on przerwać twój sen później w nocy. Ćwiczenie regularnie wcześnie za dnia, może polepszyć
całościowo sen, ale ćwiczenie zbyt późno przed porą snu, może uczynić zaśnięcie
trudniejszym.
Nie pij zbyt wiele płynów przed pójściem do łóżka. To bardzo ważne jeśli doświadczasz
częstego oddawania moczu w nocy.
Używaj sypialni tylko do snu i intymności. Nie oglądaj telewizji, nie czytaj, nie używaj
swojego telefonu lub nie rób czegokolwiek innego, tylko śpij. Gdy używasz swojego łóżka
tylko do snu, twoje ciało i umysł automatycznie będą wiedziały co jest grane, gdy się na nim
znajdziesz.
Stwórz rutynę kładzenia się do łóżka. Godzinę przed pójściem spać, przygotuj się do tego.
Wyłącz telewizję, komputer i inną elektronikę, która emituje pobudzające światło. Weź ciepłą
kąpiel, wypij filiżankę bezkofeinowej herbaty lub poczytaj coś dla rozrywki. Przygotuj swoje
ciało i umysł do nawyku wyłączania się i przygotowania do snu.
Trzymaj się regularnego harmonogramu. Idź spać i wstawaj w tych samych godzinach
każdego dnia, nawet w weekendy.
Choroba Parkinsona a sen – najczęściej zadawane pytania.
Czy powinienem brać melatoninę, aby móc zasnąć?
Melatonina jest hormonem wytwarzanym przez mózg, pomaga ona kontrolować zegar
biologiczny; poziom tego hormonu jest niski za dnia i wysoki w nocy. Melatonina jest dostępna
bez recepty w różnych dawkach, i wielu ludzi używa tego aby pomóc sobie z bezsennością. Zanim
to weźmiesz, chociaż skonsultuj się ze swoim lekarzem. Te, a także inne suplementy mogą mieć
potencjalne efekty uboczne i narkotyczny wpływ. Spróbuj się upewnić także, że źródło twoich
problemów ze snem jest powiązane z tym lekiem zanim zaczniesz brać leki lub suplementy aby je
leczyć. Melatonina jest czasami rekomendowana jako metoda leczenia dla ludzi chorujących na
zaburzenia snu REM, zaburzenie, w którym ludzie robią na jawie to, o czym śnią; to zaburzenie
jest powszechnie związane z chorobą Parkinsona.
Czy dla ludzi z chorobą Parkinsona jest bezpieczne branie leków nasennych?
Ogólnie, jest bardzo ważne aby być ostrożnym odnośnie łączenia medykamentów lub dodawania
ich do złożonych diet leczniczych, szczególnie wtedy, kiedy chodzi o leki, które wywołują senność. Te narkotyki mogą tymczasowo pogorszyć równowagę lub zakłócać pamięć, więc powinny być
używane ostrożnie u ludzi, którzy mają takie problemy. Kiedy radzisz sobie z problemami snu,
najważniejsze jest aby wykryć leżący wewnątrz problem, czy to depresja, objawy motoryczne, czy
dysfunkcja pęcherza moczowego. Przed przepisaniem leku nasennego, twój lekarz przeanalizuje
aktualne lekarstwa i zbada jakie są tego przyczyny wewnętrzne. Zależnie od problemu, lekarze
czasami przepiszą lekarstwa, które mają pomóc osobie zasnąć bądź też utrzymać proces snu.
Czasami kiedy osoba jest w depresji i ma problemy ze snem, radzi się im antydepresyjne leki,
które także pomagają z zaburzeniami snu. Leki nasenne mogą być używane bezpiecznie w
chorobie Parkinsona, jednak zależy to od danej osoby i tego jakie ma objawy, a także inne
lekarstwa dotychczas stosowane.
Czy głęboka stymulacja mózgu (DBS) pomoże zasnąć?
Zgodnie z DBS, niektórzy ludzie z chorobą Parkinsona mogą lepiej spać w nocy, zwłaszcza jeśli
owe problemy były związane z zaprzestaniem działania leków. Najwięcej ludzi także redukuje
swoje lekarstwa po DBS, więc jeśli zaburzenia snu były zależne od efektów ubocznych leczenia,
DBS może również tutaj pomóc. DBS nie jest poza tym konkretnie przeznaczony jako metoda
leczenia na zakłócenia snu i nie jest przeznaczona na to; jest to chirurgiczne leczenie, które daje
najwięcej korzyści w symptomach motorycznych choroby Parkinsona. Nie każdy może
uczestniczyć w takiej procedurze.
Czy powinienem robić sobie drzemki za dnia?
Niektórzy ludzie z chorobą Parkinsona, którzy doświadczali zmęczenia, odkryli że drzemki,
szczególnie popołudniowe, mogą dodawać energii. W tym wypadku nastaw sobie budzik na 10
do 30 minut drzemki w początkowej fazie popołudnia ( około 14:00 lub 15:00). Dłuższe drzemki
za dnia mogą później zakłócać proces zaśnięcia.
Źródło – artykuł Fundacji M.J.Foxa, USA
Tłumaczenie – Mateusz Ząbkiewicz , Andrzej Kropidłowski

Comments are closed